Kolaudacja materiałów prasowych
Kolaudacja materiału prasowego to analiza jego treści oraz wykonanej nad jego przygotowaniem pracy dziennikarza, która ma miejsce przed opublikowaniem danego materiału prasowego. W procesie kolaudacji uczestniczy najczęściej sam autor materiału prasowego, osoba z ramienia wydawcy tytułu prasowego, na którego łamach ma zostać opublikowany materiał prasowy jak i prawnik dysponujący fachową wiedzę z zakresu prawa prasowego.
Celem kolaudacji jest analiza materiału prasowego pod kątem ewentualnych ryzyk, w szczególności możliwości poniesienia odpowiedzialności prawnej dziennikarza/wydawcy za treści zawarte w materiale prasowym. Kolaudacja służy również wystosowaniu w tym zakresie rekomendacji nie tylko co do ewentualnych ryzyk, lecz również ewentualnego zmodyfikowania treści materiału prasowego przed publikacją. Wnikliwa analiza materiału prasowego przed publikacją stanowi narzędzie pozwalające skuteczniej uchylić się od odpowiedzialności prawnej w ewentualnym procesie sądowym.
Kolaudacja jest narzędziem powszechnie stosowanym we współczesnych mediach, ponieważ publikacja materiału prasowego może skutkować poniesieniem przez dziennikarza nie tylko odpowiedzialności cywilnej, lecz również karnej. Dotyczy to w szczególności materiałów prasowych, które dotyczą kwestii kontrowersyjnych i mogą zostać odebrane przez inne podmioty jako naruszające ich prawnie chronione interesy.
Treść opublikowanego materiału prasowego może skutkować wystąpieniem przez podmioty, których działania są w nim opisywane, z powództwem o ochronę dóbr osobistych. Pozwanym w takim procesie może być zarówno autor materiału prasowego, redaktor lub inna osoba, która spowodowała opublikowania materiału prasowego. W rachubę wchodzi również odpowiedzialność samego wydawcy.
W ramach ewentualnego procesu o ochronę dóbr osobistych to na pozwanym spoczywa obowiązek wykazania, że dany materiał prasowy nie naruszył bezprawnie dóbr osobistych powoda. Kolaudacja umożliwia tym samym zidentyfikowanie już „na samym wstępie” potencjalnych ryzyk i zakreślenie linii obrony. Co do zasady sztandarowym czynnikiem świadczącym o braku bezprawnego naruszenia dóbr osobistych jest wykazanie, że treści zawarte w materiale prasowym miały charakter obiektywnie prawdziwy (np. zgodnie z prawdą napisano, że znany polityk brał tzw. „łapówki”). Istotne znaczenie ma również zachowanie dziennikarza na etapie zbierania i wykorzystywania materiałów. Jeśli dziennikarz wykaże, że działał w obronie społecznie uzasadnionego interesu oraz zachował szczególną staranność i rzetelność (np. czerpał informacje z wiarygodnych i zróżnicowanych źródeł informacji, które wzajemnie ze sobą weryfikował) to w konsekwencji nie poniesienie odpowiedzialności za naruszenie dóbr osobistych. Kluczowe znaczenie ma zatem już na etapie kolaudacji przeanalizowanie tej kwestii przy pomocy prawnika.
Publikacja materiału prasowego może stać się również przyczyną odpowiedzialności karnej dziennikarza, w szczególności w kontekście popełnienia przestępstwa zniesławienia. Analogicznie jak w przypadku spraw o ochronę dóbr osobistych, kluczowe dla uniknięcia przez dziennikarza odpowiedzialności karnej będzie wykazanie, że treść materiału prasowego jest obiektywnie prawdziwa, a nadto służy obronie społecznie uzasadnionego interesu lub dotyczy postępowania osoby pełniącej funkcję publiczną.
Niezależnie od powyższego należy pamiętać, że materiał prasowy może być przyczyną zainicjowania sprawy o sprostowanie, w której pozwanym byłby redaktor naczelny danego tytułu prasowego. Sprostowanie może dotyczyć jednak wyłącznie faktów wskazanych w materiale prasowym. Kolaudacja może być pomocna w tym zakresie nie tylko przy przeanalizowaniu zachowania dziennikarza przygotowującego materiał prasowy, lecz również w odniesieniu do ewentualnych modyfikacji treści materiału (np. poprzez ujęcie pewnych twierdzeń w formie ocen/opinii, a nie kategorycznych faktów, aby uniemożliwić skuteczne zainicjowanie sprawy o sprostowanie).
